Լեռնային Ղարաբաղ (Արցախ)
Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետությունն ունի շուրջ 138 000 բնակչություն և մեծամասամբ բնակեցված է հայերով: Ցամաքով շրջապատված մարզը գտնվում է Հարավային Կովկասում՝ Ստորին Ղարաբաղի և Զանգեզուրի միջև ընկած հատվածում: Մայրաքաղաքը և ամենամեծ քաղաքը Ստեփանակերտն է: Ունի ավելի քան 54 000 բնակչություն, որի մեծամասնությունն էթնիկ հայ է:
Հայաստան այցելելիս կարելի է օգտվել առիթից և ծանոթանալ նաև այս մոգական երկրին, որի յուրաքանչյուր մետրի համար կռվել և մարտնչել են: Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունն իր անկախությունը ձեռք է բերել 1994 թվականին։ Երկրի գլխավոր դարպասների կողքին հայտնի «Մենք ենք, մեր սարերը» արձանն է։ ԼՂՀ այցելուները չեն կարողանում անտարբեր լինել և չլուսանկարվել հանրահայտ հուշարձանի մոտ: Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության խորհրդանիշ արձանի հեղինակը քանդակագործը Սարգիս Բաղդասարյանն է: Կոթողը պատրաստված է հրաբխային (կարմիր) տուֆից, այն նաև անվանում են «Պապիկ-տատիկ»:
Արցախն ունի մի շարք հրաշագեղ պատմական հուշարձաններ և եկեղեցիներ: Ղազանչեցոց եկեղեցին, որը հայտնի է նաև որպես Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճար, կառուցվել է 19-րդ դարում և գտնվում է Շուշի քաղաքում: Տաճարի ճարտարապետ Սիմոն Տեր-Հակոբյանն իր կառույցի արտաքին տեսքը նմանեցրել է Էջմիածնի Մայր Տաճարին: Զանգակատունը կառուցվել է 1858 թվականին: Մուտքի մոտ գտնվում են փողեր բռնած հրեշտակների արձաններ, որոնք ավերվել են Ղարաբաղյան պատերազմի հետևանքով 1980-ականների վերջերին:
Գանձասար վանական համալիրը՝ 10-13 դարերի հայկական վանքը, գտնվում է ԼՂՀ-ի Մարտակերտի շրջանում։ Պատերազմական շրջանում այն մշտապես վտանգի մեջ է եղել: Մի անգամ հրթիռ է անցել վանքի միջով, սակայն վանքը, բարեբախտաբար, պահպանվել է: Գանձասարն Արցախի արքեպիսկոպոսի նստավայրն է:
Արցախը հարուստ է տեսարժան վայրերով ու բազմաթիվ ավանդույթներով, որոնք արտացոլվել են նաև խոհանոցում: Ժենգյալով հացը ղարաբաղյան ուտեստ է, որը տեղացիները պատրաստում են արցախյան սարերից հավաքած տարբեր տեսակի թարմ կանաչիներով։
Թթի օղին ամենատարածված ոգելից խմիչքն է, որը կարելի է գտնել Արցախում: Տարածքը հարուստ է թթենիներով, տեղացիների արտադրած ոգելից խմիչքը կարող է ունենալ մինչև 80 աստիճան թնդություն: